باورهای نادرست درموردتغذيه باشيرمادر و واقعيتها
برخی باورهای نادرست و واقعیت های آن
باور نادرست:آغوز به دلیل ایجاد زردی برای تغذیه نوزاد مناسب نیست و باید دور ریخته شود!
واقعیت:
آغوز نه تنها موجب زردی نمیشود، بلکه حتی شاید بهترین راه كاهش زردی نوزادان، تغذیه مكرر با آغوز باشد. آغوز بسیار مغذی است همچنین به واسطه داشتن موادی كه كودك را در برابر بیمار یها محافظت میكند، به عنوان اولین عامل ایمن سازی او محسوب میشود. تغذیه نوزاد با آغوز بسیار ضروری و حیاتی است و بعضی از مجتهدین دادن آن را به نوزاددر حد واجب تلقی میكنند.
باور نادرست:شیردادن باعث تغییر شكل پستان ها و اندام مادر می شود!
واقعیت:
تغییر شكل پستا نها در دوران بارداری رخ میدهد، به طوری كه پستا نها و نوك آن بزرگ تر می شوند. بنابراین چنانچه شیردهی هم صورت نگیرد، این تغییرات قبلاً رخ داده است. به علاوه مادر در دوران شیردهی، چربی اضافی و ذخیره شده در دوران بارداری را سریع تر از دست میدهد و به فرم و وزن قبلی خود باز میگردد. تغذیه با شیر مادر هیچ تأثیر نامطلوبی بر شكل و ظاهر پستان مادر ندارد و توصیه می شود به دلیل سنگینی پستا نها در دوران شیردهی مادر از سینه بند مناسبی كه پستان را بالا نگه می دارد، استفاده كند.
باور نادرست:شیر اگر در پستان بماند، فاسد می شود.
واقعیت:
ماندن شیر در پستان مادر سبب فساد شیر نمیشود. اما چون عدم تخلیه پستان موجب كاهش تولید شیر مادر و از طرفی بروز احتقان میشود، چنانچه به هر دلیلی كودك قادر به شیرخوردن نباشد، بهتر است مادر شیرش را بدوشد و آن را ذخیره کند تا تولید شیر هم بیشتر شود.
باور نادرست:تا چند روز بعد از زایمان و یا هر زمان كه مادر احساس میكند شیرش كم شده است، نباید شیر بدهد تا شیر بیشتری در پستا نهایش جمع شود!
واقعیت:
تأخیر در شروع تغذیه با شیر مادر و دیر به دیر شیردادن به نوزاد موجب میشود كه هم شیر دیرتر جریان پیدا كند و هم احتمالاً احتقان پستان ایجاد شود، لذا باید ظرف یک ساعت بعد از تولد، نوزاد را به پستان مادر گذاشت و پس از آن نیز به طور مكرر و بر حسب میل و تقاضای شیرخوار، او را شیر داد. مكید نهای مكرر شیرخوار، چه بلافاصله پس از تولد و یا در هر زمان دیگر موجب افزایش تولید شیر مادر می شود، در حالیكه دیر به دیر شیردادن حجم شیر را كاهش میدهد.
باور نادرست:پستان های كوچك نمیتوانند شیر كافی تولید كنند!
واقعیت:
شیردهی ارتباطی به اندازه پستان ندارد، بلكه ترشح هورمون پرولاكتین در اثر مكیدن بیشتر پستان توسط شیرخوار، تولید شیر را بیشتر میكند.
باور نادرست:شیرخواران بیمار نباید با شیر مادر تغذیه شوند!
واقعیت:
در هنگام بیماری به خصوص تب و اسهال، شیرخوار به مایعات، مواد مغذی و تغذیه مناسب بیشتر نیاز دارد و این نیاز از طریق تغذیه با شیر مادر بهتر تأمین می شود. با اینكه برخی شیرخواران در زمان ابتلا به بیمار یهای تبدار و یا اسهال، كم اشتها هستند ولی علاقه بیشتری به تغذیه با شیر مادر نشان میدهند. دراينگونه موارد، تغذیه مكرر با شیر مادر توصیه میشود.
باور نادرست:شیرخواران سالم كه كمتر از شش ماه سن دارند و با شیر مادر تغذیه می شوند، در هوای خیلی گرم نیاز به آب اضافی دارند!
واقعیت:
مطالعات متعددی كه در این زمینه انجام شده، نشا نگر آن است كه شیرخواران سالم در شش ماه اول به جز شیر مادر و قطره ویتامینهای A و D یا قطره مولتی ویتامین به چیز دیگری نیاز ندارند و اگر شیر مادر به طور مكرر و دلخواه به آنان داده شود، نیازهایشان تأمین می شود. اما بعد از شش ماهگی و هم زمان با شروع تغذیه تكمیلی استفاده از آب جوشیده سرد شده برای شیرخواران لازم است.
باور نادرست:بیدارشدن شیرخوار در شب و یا زو د به زود شیرخوردن و گریه و بیقراری او دلیل ناكافی بودن شیر مادر است!
واقعیت:
هیچ یك از دلایل فوق نشانه ناكافی بودن شیر مادر نیست. زود به زود شیرخوردن، به لحاظ سهولت هضم شیر مادر است. توزین مرتب كودك و رسم منحنی رشد او بهتر از هر چیز دیگری میتواند وضعیت تغذیه و كفایت شیر مادر را نشان دهد.
باور نادرست:شیر بعضی از مادران رقیق و آبكی است!
واقعیت:
در شروع هر وعده شیردهی، شیر مادر آبكی تر به نظر ميرسد و میزان چربی آن كمتر است، اما در انتهای هر وعده به مرور كه شیرخوار به مكیدن ادامه میدهد، میزان چربی و در نتیجه غلظت شیر بیشتر میشود و به سیرشدن كودك كمك میکند. بنابراین در هر وعده باید شیرخوار هر دو بخش شیر را دریافت کند تا تمام نیازهای او تأمین شود. احتمالاً مقایسه رنگ شیر مادر با شیرهای مصنوعی یا شیر گاو، ذهنیت آبكی بودن شیر مادر را تداعی میكند. در حالیکه دلیل اصلی این اختلاف منطبق بودن كیفیت شیر مادر بر نیازهای تغذیه ای در شروع و پایان تغذیه شیرخوار است و انرژی و مواد مغذی شیر مادر نسبت به بقیه شیرها از ارزش بالاتری برخوردار است.
باور نادرست:مدت تغذیه از پستان باید محدود باشد!
واقعیت:
شیرخوار چه از نظر فاصله وعده های تغذیه با شیر مادر و چه از لحاظ مدت تغذیه در هر وعده باید بر حسب میل و تقاضای خود تغذیه شود و نباید برای او محدودیتی قایل شد. در هر وعده باید آن قدر به مكیدن پستان ادامه دهد تا با رضایت كامل پستان را رها کند و حتی وعده های شیرخوردن او نیز باید مطابق خواست خودش باشد. بدین ترتیب ضمن تخلیه پستان، شیر چرب انتهایی را نیز دریافت میكند.
باور نادرست:قبل از هر بار شیردادن باید پستان ها را با صابون شست!
واقعیت:
شستشوی پستان یك بار در روز با آب تنها و یا استحمام روزانه مادر كافی است و به هیچوجه نباید برای شستشوی پستان )به جز در مواقع استحمام( از صابون استفاده كرد چون موجب تحريك نوك پستان ، از بين رفتن چربيهاي پوست و ترك خوردگي آن مي شود.
باور نادرست:كار خارج از منزل مانع شیردهی مادر است و باید تغذیه با شیر مصنوعی را شروع كرد!
واقعیت:
در ما ههای اول تولد باید سعی شود كه شیرخوار در كنار مادر باشد و مادر، كار خارج از منزل را دیرتر شروع كند. در عین حال از یكی دو ماه قبل از شروع كار، مادر می تواند با دوشیدن شیر خود ذخیره مناسبی در فریزر برای فرزندش فراهم کند. در محل كار نیز هر سه یا چهار ساعت یكبار شیر خود را بدوشد و در یخچال نگهداری كند و در پایان ساعات كار شیر دوشید ه شده را بر روی یخ به منزل بیاورد تا روز بعد اطرافیان آن را به كودك بخورانند. اگر این مقدار شیر برای تغذیه كودك كافی نبود، می توان از ذخایر قبلی كه در فریزر نگهداری شده است با استفاده از قاشق، فنجان و استكان بدون استفاده از بطری كودك را تغذیه کرد. مادر پس از بازگشت به منزل و نیز در طول شب فرزند خود را مكرر شیر بدهد، زیرا مكید نهای مكرر شیرخوار است كه موجب افزایش ترشح شیر مادر می شود. در صورتی كه به هر دلیلی نگهداری شیر دوشیده شده در محل كار ممكن نباشد، باز هم بهتر است مادر پستا نهایش را بدوشد و حتی شیر را دور بریزد، زیرا عدم تخلیه پستا نها ممكن است موجب كاهش تولید شیر شود.
باور نادرست:استفاده از پستانك )گول زنك( برای آرا م كردن شیرخوار لازم است!
واقعیت:
استفاده از پستانك علاوه بر احتمال آلودگی و ابتلا شیرخوار به برفك، اسهال، عفونت گوش میانی، بدشكلی فرم دهان و دندان و. . . چون میل به مكیدن شیرخوار را نیز ارضا میكند و موجب كاهش مكیدن پستان و در نتیجه، كاهش شیر مادر می شود، لذا توصیه نمیشود.
باور نادرست:شیرخوار را نباید زیاد در آغوش گرفت چون بغلی می شود!
واقعیت:
تمام شیرخواران به تماس، گرمای بدن مادر و به خصوص به مهر و محبت او احتیاج دارند. آنان با صدای قلب مادر آرامش پیدا كرده و در آغوش او احساس امنیت میكنند. این محبت را نباید از كودكان دریغ کرد. برخی از شیرخواران نیز كه بیش از بقیه بیقرارند و گریه میكنند با در آغو ش گرفتن، را ه بردن، صحبت و نواز ش كردن توسط پدر و لالایی مادر آرا متر می شوند.
باور نادرست:عادت ماهیانه مادر و روابط جنسی او بر شیر اثر دارد!
واقعیت:
در دوران عادت ماهیانه ممكن است شیر مادر كمی شور شود. روابط جنسی كاملاً بی تأثیرا ست.
باور نادرست:آشامیدن زیاد مایعات میزان شیر را افزایش میدهد!
واقعیت:
آشامیدن بیش از حد مایعات، شیر مادر را زیاد نمی كند، بلكه مهم ترین عامل در افزایش شیر مادر، مكیدن مكرر پستان توسط شیرخوار است.
باور نادرست:تغذیه با شیر مصنوعی آسان تر از تغذیه با شیر مادر است!
واقعیت:تغذیه با شیر مصنوعی مستلزم جوشاندن آب، پیمانه كردن درست پودر شیر و استفاده از وسایلی مانند بطری و پستانك جهت تهیه آن است كه طبعاً عملی دشوارتر از تغذیه با پستان مادر است از طرف دیگر روش مكیدن از بطری با روش مكیدن از پستان متفاوت است و شیرخوار برای خوردن شیر از بطری، اكسیژن بیشتری مصرف می كند.
باور نادرست:شیر دوشیده شده مادر قابل نگهداری نیست!
واقعیت:
شیر دوشید ه شده را در دمای اتاق می توان حداقل4تا 8ساعت و در یخچال حداقل تا 48ساعت نگهداری كرد.
باور نادرست:شیردادن یك امر صرفاً غریزی است!
واقعیت:
شیردادن ضمن اینكه غریزی است ولی نیاز به تمرین و آموزش دارد و مادران باید مهارت لازم را پیدا كنند تا در شیردهی موفق شوند.
باور نادرست:زخم نوك پستان مانع شیردادن است و مادر مبتلا به شقاق پستان، ماستیت و آبسه پستان نباید شیر بدهد!
واقعیت:
زخم، شقاق، درد، تورم و التهاب پستان مانعی برای ادامه شیردهی نیست، در موارد بروز آبسه نیز، تغذیه از پستان مبتلا منعی ندارد مگر آن كه آبسه به مجاری شیر سر باز كرده باشد كه معمولاً هم به بیرون از بافت پستان باز میشود. در زمان جراحی و تخلیه چرك از آبسه، اگر محل شكاف دور از نوك پستان باشد ادامه شیردهی بلامانع است و در صورت نزدیك بودن به نوك پستان، تغذیه از پستان دیگر كه سالم است، ادامه می یابد .
باور نادرست:مدفوع شیرخورانی که شیر مادر میخورند، مانند كودكانی است كه با شیر مصنوعی تغذیه میشوند!
واقعیت:
مدفوع این شیرخوران، به طور طبیعی، شل تر و تعداد دفعات آن هم بیشتر است.
باور نادرست:مادری كه شیرخوار دوقلو، نارس یا كم وزن دارد، نمیتواند شیر بدهد!
واقعیت:
مادران قادرند حتی فرزندان سه قلو، كم وزن یا نارس خود را شیر بدهند، در این موارد هیچ شیری مناسب تر از شیر مادر خود شیرخوار نیست. حتی در نوزادان نارس تغذیه با شیر مادر سبب رشد مغزی بهتر آنان میشود.
باور نادرست:نوزادان نارس نیاز دارند، قبل از شروع تغذیه با پستان مادر از بطری تغذیه كنند!
واقعیت:
نوزادان نارس، از پستان مادر خیلی راحت تر، تغذیه میكنند تا از بطری و در حین تغذیه از پستان، دمای بدن و فشار خون آنان ثابت تر است و اشباع اكسیژن بالاتری دارند. نوزادان با وزن خیلی پایین( 1200تا1300 گرم) را نیز به محض ثابت شدن حال عمومی، می توان زیر پستان گذاشت، اگرچه ممكن است تا چند هفته نتوانند پستان را به خوبی بگیرند. درحقیقت وزن و سن داخل رحمی آن چنان اهمیتی نسبت به آمادگی خود شیرخوار در مكیدن پستان ندارد و دلیلی وجود ندارد كه این شیرخواران با بطری تغذیه شوند. در صورت نیاز به شیر كمكی می توان آن را با فنجان، قاشق و یا وسیله دیگری به آنان داد.
باور نادرست:نداشتن شیر مسئله ای ارثی و خانوادگی است!
واقعیت:
این مسئله صحت ندارد و اكثریت عظیم مادران میتوانند شیر كافی تولید كنند، زیرا تولید شیر بستگی كامل به شروع شیردادن بلافاصله پس از تولد و تكرر شیردادن بر حسب تقاضای شیرخوار دارد.
باور نادرست:شیر مصنوعی به دلیل آن كه ویتامین و املاح افزوده بیشتری دارد، از شیر مادر بهتر است!
واقعیت:
مواد مغذی مورد نیاز برای رشد و تكامل شیرخوار همچنین مواد ایمنی بخش فراوانی درشیر مادر وجود دارد.تركیب شیر مادر از هنگام تولد تا پایان شیرخواری به تناسب نیاز كودك تغییر میكند، اما چنین تغییراتی در تركیب شیر مصنوعی هرگز وجود ندارد. املاح معدنی، ویتامینها به غیر از ویتامین D به مقدار و تناسب كافی برای رشد و نمو ایده آل شیرخوار در شیر مادر وجود دارد.
باور نادرست:بیماری مادر هرچه باشد، شیردادن باید قطع شود!
واقعیت:
فقط در صورت ابتلای مادر به چند نوع بیماری خاص است كه شیردادن توصیه نمیشود. در اكثر بیمار یهای عفونی، مادر از طریق شیر خود عوامل ایمنی بخش خاص همان بیماری را به فرزندش انتقال میدهد و مانع از ابتلای او به بیماری و یا بیماری شدید می شود.
باور نادرست:در صورت مصرف هر نوع دارو توسط مادر، شیردادن منع می شود!
واقعیت:
داروهایی كه مصرف آنها در دوران شیردهی ممنوع و ممكن است به شیرخوار زیان برسانند، محدود هستند و از چند قلم تجاوز نمی كنند. در موارد بسیار معدودی كه به علت مصرف دارو قطع موقت شیردهی توصیه می شود، مادر ميتواند مرتب شیر خود را بدوشد و دور بریزد تا ترشح شیر ادامه یابد و بتواند پس از درمان و قطع دارو به شیردهی ادامه دهد.
باور نادرست:مادری كه سیگار می كشد بهتر است به شیرخوار خود شیر ندهد!
واقعیت:
گرچه كشیدن سیگار در مادر سبب كاهش حجم شیر و ایجاد ناراحتی در شیرخوار از قبیل بی قراری و كولیك و غیره میشود، به دلیل خواص شیر مادر در صورت عدم توانایی ترك سیگار، توصیه میشود که حدود 2/ 5 ساعت قبل از شیردادن، مادر از كشیدن سیگار خودداری کند. به هرحال كشیدن سیگار و شیردادن از پستان بهتر از كشیدن سیگار و شیر مصنوعی دادن است.
باور نادرست :مادر هرچه بیشتر غذا بخورد، شیر بیشتری هم تولید میكند و برای تولید شیر باید از رژیم غذایی خاص پیروی کند.
واقعیت:
مادر در دوران شیردهی نیازی به پرهیز و یا داشتن رژیم خاص ندارد ولی برای حفظ سلامتی و تأمین ذخایر بدنش باید به اندازه كافی و در حد نیاز بخورد و بیاشامد.
باور نادرست:امكان افزایش تولید شیر در هیچ یك از مادران وجود ندارد!
واقعیت:
تولید شیر یك جریان عصبی، هورمونی است كه با آرامش مادر، به پستان گذاشتن مكرر شیرخوار، لمس و نگا ه كردن به او، شروع و ادامه می یابد. بهترین راه افزایش شیر مكیدن مكرر پستان توسط شیرخوار است.
باور نادرست:اگر شیر مادری خشك شد، دیگر امكان برگشت شیر وجود ندارد!
واقعیت:
چون تولید شیر یك جریان عصبی، هورمونی است بنابراین میتواند برگشت پذیر هم باشد و با مكیدن مكرر شیرخوار، لمس و نگاه كردن به او امكان دوباره شیردادن وجود دارد، ضمناً هرچه مدت قطع شیردهی كوتاه تر باشد، برگشت مجدد آن راحت تر انجام میشود.